José Saramago : «Η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή γ@μημένη ιδέα για τον κόσμο στον οποίο ζει»

Αναδημοσίευση από το Blog  L’Enfant de la Haute Mer

«Πού είναι η αριστερά; »

José Saramago (16 Νοεμβρίου 1922–18 Ιουνίου 2010)

Πριν τρία ή τέσσερα χρόνια, κατά τη διάρκεια συνέντευξης σε μια λατινοαμερικάνικη εφημερίδα, θαρρώ αργεντίνικη, μέσα σε μια διαδοχή ερωτήσεων και των απαντήσεων, πέταξα μια δήλωση, για την οποία φανταζόμουν (τόσο αφελής ήμουν) ότι θα προκαλούσε αγανάκτηση, διαμάχες και σκάνδαλο: πρώτα-πρώτα στις τάξεις της τοπικής αριστεράς, και, ποιος ξέρει, θα διαδιδόταν, όπως ένας κυματισμός, στους διεθνείς χώρους που επικαλούνται την εν λόγω αριστερά, είτε αυτοί είναι πολιτικοί, είτε συνδικαλιστικοί, είτε πολιτιστικοί. Η εφημερίδα αναπαρήγαγε ακριβώς την φράση μου, σε όλη την σκληρότητά της, χωρίς την παραμικρή υποχώρηση απέναντι στην αισχρότητά της: «Η αριστερά δεν έχει την παραμικρή γ@μημένη ιδέα για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει». Στην πρόθεσή μου, που ήταν σκοπίμως προβοκατόρικη, η αριστερά που προκλήθηκε κατ’αυτόν τον τρόπο, απάντησε με την πιο παγερή σιωπή.
Κανένα κομουνιστικό κόμμα, αρχίζοντας π.χ., από εκείνο του οποίου είμαι μέλος, δεν ανέβηκε σε καμιά έπαλξη για να διαμαρτυρηθεί ή έστω να επιχειρηματολογήσει για το δίκαιο ή το άδικο της φράσης που είχα προφέρει. Πολύ περισσότερο, κανένα από τα σοσιαλιστικά κόμματα που βρίσκονται στις αντίστοιχες κυβερνήσεις, και έχω κατά νου ειδικά εκείνα της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, δεν έκρινε απαραίτητο να απαιτήσει εξηγήσεις από τον ξεδιάντροπο συγγραφέα, που τόλμησε να πετάξει ένα κοτρώνι μέσα στο σάπιο τέλμα της αδιαφορίας. Μηδέν από μηδέν, πλήρης σιωπή, ως εάν οι ιδεολογικοί τάφοι μέσα στους οποίους είχαν καταφύγει να μην περιείχαν τίποτε άλλο εκτός από σκόνη κι  αράχνες, κι ένα παλαιό κόκκαλο, που δεν θα μπορούσε μάλιστα να χρησιμέψει ούτε ως λείψανο. Για μερικές ημέρες ένοιωσα  αποκλεισμένος από την ανθρώπινη κοινωνία, σαν να είχα πανούκλα, να είχα πάθει κάποιου είδους κίρρωση του εγκεφάλου, και να μην ήξερα πια τι λέω. Είχα φθάσει μάλιστα για να σκέφτομαι πως μια συμπονετική φράση σίγουρα θα κυκλοφορούσε μεταξύ εκείνων που σιώπησαν, και θα ήταν περίπου αυτή: «Ο κακομοίρης, τι άλλο να περιμένουμε απ’αυτόν στην ηλικία που είναι;» Είναι ξεκάθαρο ότι δεν με έκριναν άξιο να πω τη γνώμη μου.
Πέρασε ο καιρός, και η κατάσταση του κόσμου έγινε όλο και περισσότερο πολύπλοκη, και η ατρόμητη αριστερά, συνέχισε να παίζει το ρόλο που της μοιράστηκε, στην εξουσία ή στην αντιπολίτευση. Κι εγώ ––που στο μεταξύ είχα κάνει άλλη μια ανακάλυψη, ότι δηλαδή ο Marx δεν είχε ποτέ τόσο δίκιο όσο σήμερα–– φανταζόμουν, όταν πέρυσι  εξερράγη το καρκίνωμα της αισχροκέρδειας των ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ, ότι η απανταχού αριστερά, εάν ζούσε ακόμη, θα άνοιγε τελικά το στόμα της για να πει τι νόμιζε για το ζήτημα… Έχω την εξήγηση: η αριστερά δεν σκέφτεται, δεν δρα, δεν ρισκάρει. Ύστερα, συνέβη ό,τι συνέβη, μέχρι και σήμερα, και η αριστερά, χαλαρά κι ανεύθυνα, συνεχίζει να μην σκέφτεται, να μην ενεργεί, να μην ρισκάρει. Μην εκπλήσσεστε επομένως με την αυθάδεια του ερωτήματος του τίτλου: «Πού είναι η αριστερά; » Δεν ρίχνω τον οβολό μου, έχω πληρώσει ήδη υπερβολικά ακριβά τις αυταπάτες μου.

Πηγή

© Μετάφραση : L’Enfant de la Haute Mer


Για την αναδημοσίευση υπέυθυνη η Jaquou Utopie

http://wp.me/pPn6Y-1vH

33 thoughts on “José Saramago : «Η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή γ@μημένη ιδέα για τον κόσμο στον οποίο ζει»

  1. Όπως πάντα καυστικός ο ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ, από τους λίγους εν ζωή που κατανοούν πολύ καλά την Αριστερά.
    Επί της ευκαιρίας συνιστώ το βιβλίο του “Περί Φωτίσεως”! 🙂

      1. Ναι το βρήκα στις 18-6-2010 πριν μια βδομάδα γαμώτο, 87 ετών. Κρίμα 😦

  2. Τεραστιος….Το “Κατα Ιησουν Ευαγγελιο”
    και ο “Ανθρωπος αντιγραφο” ειναι απο τα πιο υπεροχα βιβλια που εχω διαβασει…

  3. Η αριστερά είναι πλέον μόδα, όπως το iPhone,το all-star,τα πολλά λόγια εκ του ασφαλούς (καναπέ) και ο αθεϊσμός.Αυτά συνήθως πάνε πακέτο στις μέρες μας, μαζί με την αριστερά.

  4. Ο κόσμος που ζούμε, πόσο άραγε έχει αλλάξει από την εποχή του Μαρξ; επαναλήψεις ζούμε. Η αριστερά είναι μια ιδεολογία για ονειροπόλους, κάτι σαν τα παραμύθια της γιαγιάς που πάντα τέλειωναν κουφά, όπως λέει και ο Άσημος. «Πού είναι η αριστερά; » Δεν ρίχνω τον οβολό μου, έχω πληρώσει ήδη υπερβολικά ακριβά τις αυταπάτες μου. Συμφωνω με το ρηθέν λοιπόν.. κρίμα για τον ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ. Ήταν κορυφαίος πράγματι.. Και ούτε που ακούστικε ο θάνατός του.. Κρίμα. Αντίο ΖΟΖΕ..

  5. …Η αριστερά είναι μια ιδεολογία για ονειροπόλους…
    ———————————————————–

    ΄Οταν ερωτευτείς μια γυναίκα δεν το κάνεις επειδή είσαι ονειροπόλος ή για να γίνεις καλύτερος ή για να βγάλεις κάτι
    Γίνεται από μόνο του. ΄Ασε που όταν ερωτευτείς γίνεσαι έτσι και αλλιώς καλύτερος
    Το ζήτημα είναι πως χειρίζεσαι τους ερωτές σου.
    Μπεκροπίνοντας ή ανακαλύπτοντας τις καλές πλευρές του εαυτού σου;
    Αυτοκαταστρεφόμενος ή κτίζοντας;

    1. Παρόμοια λειτουργεί και η λογική της εξέγερσης και της παράλληλης οικοδόμησης μιας κοινωνίας πιο ανθρώπινης από την σημερινή

  6. Πεθανε ο Σαραμαγκου;;;Και δεν ακουστηκε τιποτα;;;
    Ενας νεος 87 ετων!
    Ενα ακομα καταπληκτικο βιβλιο του ειναι το «περι τυφλοτητος»
    Περιγραφει τι θα μπορουσε να συμβει σε ενα κοσμο που χανει την οραση του σε μορφη επιδημιας!

    Στη βαση του ενα πολυ αισιοδοξο βιβλιο!

  7. Το ζήτημα δεν είναι αν ο κόσμος έχει γίνει καλύτερος από την εποχή του Μαρξ ή όχι.
    ΄Ετσι και αλλιώς έχει γίνει καλύτερος (διάβασε πολιτική, οικονομική και κοινωνική ιστορία)
    Το ζήτημα δεν είναι αν αλλάζει ο κόσμος ή όχι.
    ΄Ετσι και αλλιώς αλλάζει κάθε μέρα, καθώς πρώτα απ’ όλα αλλάζουν οι ίδιοι οι άνθρωποι (ανανέωση κυττάρων, δέρματος, προσεγγίσεων της πραγματικότητας , κ.λπ).
    Αυτοί που δεν θέλουν την αλλαγή είναι οι κυρίαρχοι (για ευνόητους λόγους). Οι ίδια όμως η πραγματικότητα ξεπερνάει τον κάθε κυρίαρχο και πραγματικότητα δεν είναι τα μμε ή η κρατική προπαγάνδα που με έμμεσο τρόπο σου λέει ότι δεν αλλάζει… τίποτα (για ευνόητους λόγους που οδηγούν στην ανοχή και στον συμβιβασμό)

  8. Το θέμα λοιπόν είναι η “ποσοτική συσσώρευση” των αλλαγών να φτάσουν στο σημείο για ένα μεγάλο ποιοτικό βήμα-βάση για την οικοδόμηση μιας πιο ανθρώπινης και ελεύθερης ανθρώπινης κοινωνίας
    Μιας ζωντανής ανθρώπινης κοινωνίας που θα ελέγχει άμεσα και αντικυριαρχικά (που έτσι και αλλιώς μια κοινωνία ίσης συμμετοχής ελέγχει καλύτερα και ευκολότερα τα κακώς κείμενα).
    Και ως τέτοια δεν θα ελέγχει το ίδιο το, αλλά θα ελέγχει σε πιο μαζική κλίμακα ότι λειτουργεί εναντίων της

  9. Στις σημερινές κοινωνίες που ζούμε οτιδήποτε λειτουργεί εναντίων της κοινωνίας αναγάγεται σε εμπόρευμα. Είναι το ίδιο το εμπόριο (μόνο που στην εποχή μας έχει την μορφή του θεάματος. Από το απατηλό χρηματηστήριο μέχρι την διαφήμιση και τα “εικονικά” κεφάλαια).
    Πουλιέται και αγοράζεται, διαφημίζεται και αν κάποιος σταθεί εμπόδιο στα κακώς κείμενα (τα οποία εξυπηρετούν το ίδιο το εμπόριο) καταστέλλεται

  10. Δυό κουβέντες μόνο κι ας γίνω λίγο περισσότερο αντιπαθής, δεν με πολυκόφτει:

    Αν (υποθετικά μιλώντας) βγει ένας αναρχικός και πει
    “Τι θα γίνει ρε παιδιά; Το’χουμε φυτέψει 100 φορές αυτό το γ@μημένο παρκάκι στη Ναυαρίνου. Έχουμε μεταφέρει την ελιά σε όλα τα δυνατά σημεία. Θα κάνουμε επιτέλους και τίποτε άλλο ή θα είμαστε μονίμως στον κόσμο μας;”
    Αν λοιπόν βγει ένας αναρχικός και πει κάτι τέτοιο, εγώ, επειδή ΑΚΡΙΒΩΣ δεν είμαι αναρχικός/αυτόνομος κλπ, ΔΕΝ θα βγω να πω “Μπράβο ρε, ωραία τα λες. Στο κόσμο τους είναι.”
    Είναι μια στοιχειώδης ευγένεια την οποία αν και αρουραίος την διαθέτω.

    Εδώ όμως βλέπω ότι διάφοροι που ούτε οι ίδιοι θεωρούν τον εαυτό τους ότι είναι κομμουνιστής ή ότι πιστεύουν στον σοσιαλισμό/κομμουνισμό, βγαίνουν να κάνουν μια κλάκα ουσιαστικά του τύπου
    “Η αριστερά είναι νεκρή, το πε κι ο Σαραμάγκο”.
    Άμα είναι να ξεκινήσουμε τις κηδείες, έχω κι εγώ μερικές: Για τους αναρχικούς, την αυτονομία, την οικολογία και πάει λέγοντας.

    Το θέμα όμως δεν είναι να κηδέψουμε ο ένας τον άλλο. Το θέμα είναι να ξεκουνηθούμε κάπως συνολικότερα, γιατί σήμερα τα πιο πολλά στελεχά των διάφορων χώρων έχουν κάνει μια αυτοκριτική του τύπου “Είμαι γαμάτος και το ότι δεν το λέω με κάνει ακόμη πιο γαμάτο” και περιμένουν την δικαίωση μέσα από την καταστροφή που έρχεται. Δύσκολο να βρεις μεγαλύτερους μαλάκες.

    Με αυτή την έννοια λοιπόν κι εγώ πιστεύω σε μια παραλλαγή της φράσης του Σαραμάγκο, ότι δηλαδή όντως ποτέ άλλοτε δεν είχε τόσο δίκιο ο Μάρξ ΚΑΙ ο Λένιν, κι όμως η αριστερά φαίνεται να είναι το γ@μημένο κόσμο της. (Το @ δεν ξέρω γιατί το έβαλα, μάλλον για να αντιγράψω το Σαραμάγκο…)

    Αυτό είναι αλήθεια.
    Αλλά μη μας λένε αυτή την γ@μημένη αλήθεια άνθρωποι που όχι μόνο χθες και σήμερα, αλλά ανέκαθεν ήταν στην κοσμάρα τους και τους αρέσει κιόλας.
    Λίγο κράττει παρακαλώ…

    1. Ερώτηση:
      Θεωρείς ότι αυτό που λείπει από την αριστερά σήμερα είναι η επιστροφή στον Μαρξ και Λένιν;
      Αν εξαιρέσουμε τον ΣΥΝ (που έτσι κ αλλιώς έχει αποκηρύξει τον κομμουνισμό) ποια αριστερά δεν έχει αναφορές σε αυτούς τους δυο;

      1. Θα σου αντιγράψω ένα κομμάτι από τις “Στοιχειώδεις αρχές της φιλοσοφίας” του Politzer, όταν περιγράφει την σπειροειδή ανάπτυξη:

        “Η ιστορία δείχνει ότι ο χρόνος δεν περνάει χωρίς ν’ αφήσει ίχνη. Ο χρόνος περνάει αλλά δεν είναι ίδιες οι αναπτύξεις που επανέρχονται. Ο κόσμος, η φύση, η κοινωνία αποτελούν μια ανάπτυξη που είναι ιστορική, μια ανάπτυξη που στην φιλοσοφική γλώσσα την ονομάζουμε “σπειροειδή”.
        Χρησιμοποιούμε αυτή την εικόνα για να στερεώσουμε τις ιδέες. Αυτή είναι μια σύγκριση για να εξηγήσουμε αυτό το γεγονός, ότι δηλαδή τα πράγματα εξελίσσονται σύμφωνα με μια κυκλική διαδικασία, αλλά δεν επαν΄περχονται στην αφετηρία, επανέρχονται λίγο πιο πάνω, πάνω σ’ ένα άλλο επίπεδο κι έτσι συνέχεις, γεγονός που δίνει μία ανιούσα σπείρα.”

        Η “επιστροφή” λοιπόν, την οποία εσύ καταλαβαίνω ότι την αντιλαμβάνεσαι ως πισωγύρισμα, για μένα είναι μια συνέχεια στην νέα φάση η οποία πλέον μας έχει δώσει την εμπειρία της πρώτης απόπειρας προς τον σοσιαλισμό, μας έχει δώσει την εμπειρία της ανάπτυξης του ιμπεριαλισμού, των νέων χαρακτηριστικών της αποικιοκρατίας κλπ. κλπ.
        Μια σειρά από χαρακτηριστικά που θα πρέπει να μας οδηγήσουν σε ένα ανώτερο επίπεδο μαρξιστικής-λενινιστικής αντίληψης. (Πως να το κάνουμε, εγώ δεν τον αποχωρίζομαι το Λένιν αν δεν με πείσει κάποιος ότι όντως ξεπεράστηκε…)

        Προσωπικά λοιπόν διαφωνώ με ένα άλμα στο κενό, όπου όλα επαναπροσδιορίζονται, και διαπαιδαγωγούμε τον κόσμο κι εμάς με κενολογίες και λεκτικά σχήματα που δεν δίνουν απαντήσεις, απλά μας γλυτώνουν από τις απαντήσεις.
        Να ψάξουμε π.χ. τι είναι και πως θέλουμε τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό ναι. Το να απαγορεύσουμε όμως τις διαγραφές (που ισχύουν ακόμη και σε συλλόγους…γκολφ) το βρίσκω λίγο ηλίθιο.

        Ναι λοιπόν, υπήρξε μια εποχή όπου ο Μαρξ φαινόταν “ξεπερασμένος”. Οι ταξικές και ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις “κρύβονταν” επιμελώς από το σύστημα με διάφορους τρόπους, δίνοντας σε πολλούς ανθρώπους μια μαγική εικόνα (έστω και τηλεοπτικά μερικές φορές) “ισότητας” ή “ίσων ευκαιριών”.
        Σήμερα αποκαλύπτεται το πραγματικό πρόσωπο και θα πρέπει να πιάσουμε ξανά το νήμα της συνέχειας. Της συνέχειας, όχι της επανάληψης. Της συνέχειας, όχι του άλματος στο κενό της “ρήξης και της ανατροπής”.

        Γιατί μερικοί μέσα στο γενικό πανικό είχαν κόψει μέχρι και τα νήματα, και μην εκνευρίζεσαι, δεν υπονοώ την οργάνωσή σου ή κυρίως την οργάνωσή σου.

        Υγ: Πολύ σικ το “αναφορά”. Αναφορά έχω κι εγώ στην γιαγιά μου, αλλά έχει πεθάνει δυστυχώς εδώ και πολλά-πολλά χρόνια…

      2. δεν εννοούσα αναφορές σαν τη γιαγιά σου.
        Εννοούσα αναφορές και επίδραση σε θεωρία, ιδεολογία, φιλοσοφία.
        Και άσε στην άκρη την οργάνωσή μου (που δε χάνεις ευκαιρία να τις πετάξεις σπόντες – σε παρακαλώ να μη μείνεις σε αυτό όμως), αλλά δες τόσες άλλες οργανώσεις της αριστεράς που είναι με τον μαρξισμό, μαρξισμό-λενινισμό, μαοισμό, τροτσκισμό κλπ. ‘Όλο τους το θεωρητικό και ιδεολογικό οπλοστάσιο, από τους κλασικούς του μαρξισμού το φέρουν. Και όμως πολλοί εξ αυτών είναι στην κοσμάρα τους, αλλά για άλλους λόγους…

      3. Αποκήρυξε ο ΣΥΝ τον Μαρξ και τον Λένιν? Έλα ρε πότε?? Συγκλονιστικές εξελίξεις! Είχα βγει χθες και δεν πήρα χαμπάρι τίποτα!

        Και? Ποιόν αποκατέστησε? Τον Άνταμ Σμιθ? Τον τσάρο? Τον Μεγάλο Ναπολέοντα? Τον Σημίτη?

    2. Δεν σε “πιάνω” Αρουραίε, είσαι επιθετικός η κάνω λάθος? 😦
      Εάν κάνεις αυτοκριτική, αλλάζει τότε το θέμα!

      1. Ναι επιθετικός είμαι. Απλά δεν είχα εσένα στο μυαλό μου.

      2. Πάντως δέχομαι οποιαδήποτε κριτική, και όχι μόνο καλοπροαίρετη! 🙂
        Φιλικά…

      3. Είναι τόσο μπλεγμένα όλα αυτά αγαπητέ oldboy (ειδικά στο δίκτυο) που εγώ πια δεν κοιτώ καθόλου αν ο άλλος είναι καλοπροαίρετος ή όχι.

        Κοιτώ μόνο αν λέει κάτι ή απλά θέλει να με βρίσει… 🙂

  11. Δεν διαφωνώ σε αυτό που λες. Απλά με ρώτησες αν πιστεύω σε μια επιστροφή και σου απάντησα πως το βλέπω.

    Από εκεί και πέρα κι εγώ είπα “Της συνέχειας, όχι της επανάληψης.”
    Απλά συμπλήρωσα “Της συνέχειας, όχι του άλματος στο κενό της “ρήξης και της ανατροπής”.”
    Γιατί και τα δύο κατά τη γνώμη μου είναι προβληματικά.

    Όμως μην ψάχνεις πάντα το λάθος στην θεωρία. Αυτή δεν μπορεί ν’ απλώσει κανένα δίχτυ προστασίας από τα πολιτικά λάθη. Ειδικά μετά από μια ήττα, ειδικότερα αν έχεις χάσει ή έχει διαταραχθεί η σχέση σου με τον κόσμο, ειδικότατα αν έχει απωλέσει κάποιος και την στοιχειώδη συναίσθηση του τι είναι και τι θέλει…
    (ΚΑΙ αυτά δεν είναι σπόντες για σένα 😉 )

    1. Αλλού γι αλλού πήγε.
      Στον Eddie ήθελα να πάει.

      Τσάμπα τα συστήματα Κούλα…

      1. Αρούρη..
        επίτηδες απάντησες “αλλού”.. για να επαναφέρεις το αίτημά σου..
        σε μάθαμε.. 😛

        ΥΓ.. δε μπορώ να κάνω κάτι.. ό,τι πρόταση είχα (και συμπαράσταση στην προσπάθειά σου..) την έκανα..
        δεν περνάει και από το koulo μου.. πώς να σ’το πω διαφορετικά?
        γιατί.. και είναι wordpress-σύστημα.. και δεν ενοχλούνται οι περισσότεροι.. (αλλιώς τόσες φορές που το έθεσες το ζήτημα.. θα είχες βρει συμπαραστάτες..)

      2. Καλά……αφού έχετε αρχίσει να με καταλαβαίνετε την άλλη φορά θα το σχεδιάσω αλλιώς.

        Δεν παραιτούμαι εύκολα όπως θα έχεις καταλάβει…

      3. 🙂
        το κατάλαβα την 43η φορά που γκρίνιαξες για το “απαράδεκτο” σύστημα της δομής των σχολίων.. 🙂

        μου αρκεί που καταλαβαίνεις ότι δεν είναι απλά “πείσμα” η μη-αλλαγή..

Leave a comment